ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ଐତିହ୍ୟ

ଏହି ଜିଲ୍ଲା ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ଐତିହ୍ୟ ରେ ପରିପୂର୍ଣ । ଉଣେଇଶ ( ୧୯ ) ପ୍ରକାର ର କଳାକୃତି ନିମ୍ନ ରେ ଦିଆଗଲା ।

କଳାହାଣ୍ଡି ଜିଲ୍ଲା ର କଳାକୃତି
କ୍ର ମ	କଳା ର ରୂପ	ଗୋଟିଏ ଦଳ ରେ ଥିବା ସଂଖ୍ୟା ଓ କଳା ପଦର୍ଶନ ର ସମୟ	ସ୍ଥାନ	ଛବି
୦୧	ଘୁମୁରା	୧ )ଘୁମୁରା :- ୧୮/୨୦ କଳାକାର ଘୁମାର ଏବଂ ଘୁମୁରା ବାଦ୍ୟ କୁ ନେଇ ନୃତ୍ୟ ପରିବେଷଣ କରାଯାଇଥାଏ । ନୂଆଖାଇ , ଦଶହରା ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପର୍ବ ପର୍ବାଣି ରେ ଏହା ପରିବେଷଣ ହୋଇଥାଏ । ଏହା କେବଳ ପୁରୁଷ ମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ପରିବେଷଣ କରା ଯାଇଥାଏ । ଏହା ଏକ ରଣ ବାଦ୍ୟ ବା ବୀର ବାଦ୍ୟ ରୂପରେ ପରିଚିତ । ପୁରା କାଳ ରେ ରଜା ଯୁଦ୍ଧ ବା ପାରିଧି କୁ ଯିବା ଆଗରୁ ଏହା ପରିବେଷଣ ହେଉଥିଲା ।	ସମସ୍ତ ଜିଲ୍ଲା ରେ	ଘୁମୁରା ନୃତ୍ୟ
୦୨	ବଜାଶାଲ	୨) ବଜାଶାଲ :- ଏହି ଲୋକ ନୃତ୍ୟ ରେ ୧୬/୧୮ ପୁରୁଷ ଓ ସ୍ତ୍ରୀ ମିଶିକରି ନାଚି ଥାନ୍ତି । ଏହା ସଧାରଣତଃ ବାହାଘର ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପର୍ବ ପର୍ବାଣି ରେ ପରିବେଷଣ କରା ଯାଇଥାଏ । ନିଶାନ ,ଢୋଲ ,ମହୁରୀ , ତାସା ଆଦି ବାଦ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ର ଏଥିରେ ବ୍ଯବହୃତ ହୋଇ ଥାଏ ।	ଭବାନୀପାଟଣା , କେସିଙ୍ଗା , ଜୁନାଗଡ , ଧର୍ମଗଡ , କୋକସରା ଇତ୍ୟାଦି	ଫୋଟୋ ଉପଲବ୍ଧ ନାହିଁ
୦୩	ବନାବାଡି	୩)ବନାବାଡି :- ବନାବାଡି କୁ ପୂର୍ବ ଓଡିଶା ରେ ଗଉଡ ବାଡି କୁହା ଯାଇଥାଏ । ୧୮/୧୬ କେବଳ ପୁରୁଷ ଲୋକ ଏହି ନାଚ ନାଚିଥାନ୍ତି । ଦୋଳ ପୁର୍ଣିମା ,ଚୈତ୍ର ପୁର୍ଣିମା ରେ ଏହିନାଚ ମୁଖ୍ୟତଃ ଗଉଡ ସଂପ୍ରଦାୟ ରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ।	ଜୁନାଗଡ , ଭବାନୀପାଟଣା	ଉତ୍ସବ ରେ ବନାବାଡି ନୃତ୍ୟ ପରିବେଷଣ
୦୪	ଶିଙ୍ଘ ବଜା	୪)ଶିଙ୍ଘ ବଜା :- ୮/୧୦ ତାଲିମ ପ୍ରାପ୍ତ ବା ପ୍ରଶିକ୍ଷିତ ବାଦ୍ୟ କଳାକାର ଏହା ପରିବେଷଣ କରିଥାନ୍ତି । ଏଠାରେ ଶିଙ୍ଘ ନିଶାନ ରେ ଲଗା ଯାଇଥାଏ । ବାହାଘର ସମୟରେ ନିଶାନ ,ଢୋଲ ,ମହୁରୀ , ତାସା ଆଦି ବାଦ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ର ବ୍ଯବହୃତ ହୋଇ ଥାଏ	ଭବାନୀପାଟଣା , ଥୁଆମୂଳ ରାମପୁର , ଲାଞ୍ଜିଗଡ , କୋକସରା ଇତ୍ୟାଦି	କଳାକାର ମାନେ ଶିଙ୍ଘ ବଜା ପରିବେଷଣ କରୁଛନ୍ତି
୦୫	ମାଦଲି	୫)ମାଦଲି :- ୧୫ /୧୬ ଜଣ କଳାକାର ବିଭନ୍ନ ସାମାଜିକ ପର୍ବ ପର୍ବାଣି ରେ ଏହା ପରିବେଷଣ କରିଥାନ୍ତି । ବିଶେଷ କରି ଏହା କୃଷି ଜାତ ପର୍ବ ସଙ୍ଗେ ଜଡିତ । ଗଣ୍ଡ ଆଦିବାସୀ ସଂପ୍ରଦାୟ ରେ ଏହା ଏକ ସାମାଜିକ ପରମ୍ପରା ।	କୋକସରା , ଜୟପାଟଣା , ଜୁନାଗଡ ,ଇତ୍ୟାଦି.	ଫୋଟୋ ଉପଲବ୍ଧ ନାହିଁ
୦୬	ଦଣ୍ଡାରୀ	୬)ଦଣ୍ଡାରୀ :- ୧୦/୧୫ ଜଣ କଳାକାର ହାତ ରେ ଛୋଟ କାଠି ଧରି ଶ୍ରୀ କୃଷ୍ଣ ଲୀଳା ର ବିଭିନ୍ନ କଳା କୁ ପରିବେଷଣ କରିଥାନ୍ତି । ଏହା ଦୋଳ ପୁର୍ଣିମା, ହୋଲି ଓ ଜନ୍ମାଷ୍ଟମୀ ସମୟରେ ବିଶେଷ ଭାବରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ।	ଜୁନାଗଡ , ଧର୍ମଗଡ , କୋକସରା , ଇତ୍ୟାଦି.	ଫୋଟୋ ଉପଲବ୍ଧ ନାହିଁ
୦୭	ପାଇକ ଆଖଡା	୭ ) ପାଇକ ଆଖଡା:- ୧୦/୧୫ ଜଣ ପାଇକ ଜାତି ର କଳାକାର ଏହି ନାଚ ଦଶହରା ସମୟରେ କରିଥାନ୍ତି । ଏହା ଏକ ରଣ ନୃତ୍ୟ । ଏହା ଛଡା ବିଭିନ୍ନ ସାମାଜିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ସମୟରେ ମଧ୍ୟ ଏହା ପରିବେଷଣ କରାଯାଇଥାଏ ।	ଜୁନାଗଡ , ଇତ୍ୟାଦି.	ଫୋଟୋ ଉପଲବ୍ଧ ନାହିଁ
୦୮	ଘୋଡେଲ	୮ )ଘୋଡେଲ:- ୧୨/୧୫ ଜଣ କେବଳ ପୁରୁଷ କଳାକାର ଏହି ନାଚ କରି ଥାନ୍ତି । ପୂର୍ବ ବା ଉପକୂଳ ଓଡିଶା ର ରଣପା ନାଚ ଭଳି ଦେଖାଯାଏ । ଏହା ମଧ୍ୟ ଦଶହରା ସମୟରେ ନାଚି ଥାନ୍ତି ।	କୋକସରା , ଲାଞ୍ଜିଗଡ , ଜୟପାଟଣା , ଇତ୍ୟାଦି.	ଫୋଟୋ ଉପଲବ୍ଧ ନାହିଁ
୦୯	ପୋଢ ମରା	୯ ) ପୋଢ ମରା :- ୧୫/ ୨୦ ଜଣ କନ୍ଧ ଆଦିବାସୀ କଳାକାର ଏହା ଚୌତ୍ର ପୁର୍ଣିମା ସମୟ ରେ ଏହା ପରିବେଷଣ କରି ଥାନ୍ତି । ଢାପ , ପୋଢ ସିଙ୍ଘ , ନିଶାନ , ଟିମିକିଡି ଭଳି ବାଦ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ର ଏଥିରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ । ଆଦିବାସୀ ସଂସ୍କୃତି ରେ ଏହା ଏକ ଅନନ୍ୟ ନୃତ୍ୟ ଶୈଳୀ ।	ଭବାନୀପାଟଣା , ଥୁଆମୂଳ ରାମପୁର, ଲାଞ୍ଜିଗଡ , ମଦନପୁର ରାମପୁର, ଇତ୍ୟାଦି.	ଫୋଟୋ ଉପଲବ୍ଧ ନାହିଁ
୧୦	ସଲପ୍ ନିଶାନ	୧୦ ) ସଲପ୍ ନିଶାନ :- ୧୮ /୨୦ ଜଣ କନ୍ଧ ଆଦିବାସୀ କଳାକାର ଏହି ସଙ୍ଗୀତ ପରିବେଷଣ କରିଥାନ୍ତି ; ବିଶେଷ କରି ପୋଢମରା ପର୍ବ , ଚଇତ ପର୍ବ , ନୂଆଖାଇ ଇତ୍ୟାଦି ପର୍ବ ପର୍ବାଣି ରେ ଏହା ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । କନ୍ଧ ଆଦିବାସୀ ମାନଙ୍କ ର ଏହା ଏକ ବଶେଷ ସଂସ୍କୃତିକ ପରମ୍ପରା ।	ଭବାନୀପାଟଣା , ଥୁଆମୂଳ ରାମପୁର	ନିଶାନ୍ ର ଧ୍ବନି
୧୧	ଢାପ୍	୧୧) ଢାପ୍ :- ଏହି ଲୋକ ନୃତ୍ୟ ରେ ୧୬/୧୮ ପୁରୁଷ ଓ ସ୍ତ୍ରୀ ମିଶିକରି ସମୂହ ନୃତ୍ୟ ନାଚି ଥାନ୍ତି । ଏହା ଏକ ପ୍ରେମ ବିନିମୟ ନୃତ୍ୟ । ସେମାନେ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରେମ ଆଦାନ ପ୍ରଦାନ କରି ଥାନ୍ତି । ଏହି ନୃତ୍ୟ ମାଧ୍ୟମ ରେ ଢାପ୍ ଏକ ବିଶେଷ ଉପକରଣ ରେ ତିଆରି ହୋଇ ଥାଏ ଯାହାକି ନାଚ ରେ ବ୍ୟଭହୃତ ହୋଇଥାଏ । ଆଦିବାସୀ ସଂସ୍କୃତି ର ଏହା ଏକ ନିଆରା ନୃତ୍ୟ ।	ଲାଞ୍ଜିଗଡ , ଥୁଆମୂଳ ରାମପୁର, ନାର୍ଲା, ମଦନପୁର ରାମପୁର, ଇତ୍ୟାଦି.	ଫୋଟୋ ଉପଲବ୍ଧ ନାହିଁ
୧୨	ସୁଆଙ୍ଗ	୧୨)ସୁଆଙ୍ଗ :- ୧୫ /୨୦ ଜଣ କଳାକାର ଏହି ନାଚ କରି ଥାନ୍ତି । ଏହା ଏକ ଲୋକ ନାଟ୍ୟ , ଯାହା ବିଭିନ୍ନ ପୌରଣିକ କଥା ଉପରେ ଆଧାରିତ । ଏହା ଏକ ଗିତୀନାଟ୍ୟ ଆକାର ରେ ବିଶେଷ କରି ସନ୍ଧ୍ୟ ସମୟ ରେ ପରିବେଷଣ ହୋଇଥାଏ । ବିଶେଷ କରି ଦଶହରା, ବିଭାଘର ଏବଂ ଜନ୍ମ ଦିନ ଭଳି ସମୟ ରେଏହି ନୃତ୍ୟ ପରିବେଷଣ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ୬/୮ ଘଣ୍ଟା ପର୍ଯ୍ଯନ୍ତ ଚାଲିଥାଏ ।	ଜୁନାଗଡ , ଜୟପାଟଣା , ଧର୍ମଗଡ , କେସିଙ୍ଗା , ଇତ୍ୟାଦି.	ଫୋଟୋ ଉପଲବ୍ଧ ନାହିଁ
୧୩	ବରିଆ	୧୩ ) ବରିଆ :- ୧୨/୧୪ ଜଣ ବିଶେଷ କରି ଅବିବାହିତ ଝିଅ ମାନେ ଏହି ଗୀତ ଗାଇଥାନ୍ତି ( ପଦ୍ୟାନ୍ତର ) । ଗୀତ ମଧ୍ୟମ ରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଓ ଉତ୍ତର ଦୁଇ ଗୋଷ୍ଟି ମଧ୍ୟରେ ଆଦାନ ପ୍ରଦାନ ହୋଇଥାଏ । ଗାଁ ଅଞ୍ଚଳ ରେ ଏହା ଏକ ମନୋରଞ୍ଜନ ଧର୍ମି ଲୋକ ପରମ୍ପରା ।	କେସିଙ୍ଗା , ନାର୍ଲା, ଇତ୍ୟାଦି.	ଫୋଟୋ ଉପଲବ୍ଧ ନାହିଁ
୧୪	ଶଙ୍ଖ ବାଦ୍ୟ	୧୪ ) ଶଂଙ୍ଖ ବାଦ୍ୟ:- ୧୨/୧୪ ଶଂଖୁଆ ବିଭିନ୍ନ ଶୁଭ କାର୍ଯ୍ୟ ତଥା ସାମାଜିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ସମୟରେ ଶଂଙ୍ଖ ବଜାଇଥାନ୍ତି ।	ଭବାନୀପାଟଣା , କେସିଙ୍ଗା , ଇତ୍ୟାଦି.	ଫୋଟୋ ଉପଲବ୍ଧ ନାହିଁ
୧୫	ଘଣ୍ଟ ବାଦ୍ୟ	୧୫ ) ଘଣ୍ଟ ବାଦ୍ୟ :- ୧୬/ ୨୦ ଘଣ୍ଟଟୁଆ ବିଭିନ୍ନ ଶୁଭ କାର୍ଯ୍ୟ ତଥା ସାମାଜିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ସମୟରେ ଘଣ୍ଟ ବଜାଇଥାନ୍ତି ।	ଭବାନୀପାଟଣା , କେସିଙ୍ଗା , ଇତ୍ୟାଦି.	ଫୋଟୋ ଉପଲବ୍ଧ ନାହିଁ
୧୬	ସଂକିର୍ତନ	୧୬) ସଂକିର୍ତନ :- ୨୦/୩୦ ଜଣ ପୁରୁଷ କଳାକାର ଖୋଳ , ଗିନି , ଘୁଙ୍ଗୁର ଇତ୍ୟାଦି ପରିଥାନ ପୁ୍ର୍ବକ ବିଭିନ୍ନ ଶୁଭ କାର୍ଯ୍ୟ ସମୟରେ ସଂକିର୍ତନ କରିଥାନ୍ତି । ବିଶେଷ କରି ଧାର୍ମିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଗୁଡିକରେ ନାମ ଯଜ୍ଞ ସମୟରେ ଏହା ପରିବେଷଣ କରା ଯାଇଥାଏ	ସମସ୍ତ ଜିଲ୍ଲା ରେ	ଫୋଟୋ ଉପଲବ୍ଧ ନାହିଁ
୧୭	ପାଲା	୧୭ ) ପାଲା:- ୪/୬ ଜଣ କଳାକାର ମିଶି କରି ପାଲା ପରିବେଷଣ କରି ଥାନ୍ତି । ଏଥିରେ ପାଲା ଗାୟକ , ବୟାକ , ପାଳିଆ ପ୍ରଭୃତି ମୃଦଙ୍ଗ ଗିନି , ଚମର ଓ ଝାଞ୍ଜ ଧରି ବିଭିନ୍ନ ପୌରଣିକ ଓ ଐତିହାସିକ କଥା ବିଷୟ ବସ୍ତୁ ଉପରେ ପରିବେଷଣ କରିଥାନ୍ତି ।	ଭବାନୀପାଟଣା , ଧର୍ମଗଡ , ମଦନପୁର ରାମପୁର	ଫୋଟୋ ଉପଲବ୍ଧ ନାହିଁ
୧୮	ଦଶକାଠିଆ	୧୮ ) ଦାଶକାଠିଆ :- ଦାଶକାଠିଆ ଦୁଇଜଣ ପୁରୁଷ ବିଭିନ୍ନ ପୌରଣିକ ଓ ଐତିହାସିକ କଥା ଉପରେ ଆଧାରିତ ବିଷୟ ମାନ ପଦ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ପରିବେଷଣ କରନ୍ତି । ଏଥିରେ ଦୁଇଟି କାଠି କୁ ବାଦ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ର ଭାବେ ବ୍ଯବହୃତ କରାଯାଇଥାଏ ।	ଭବାନୀପାଟଣା	ଫୋଟୋ ଉପଲବ୍ଧ ନାହିଁ
୧୯	ରାହାସ	୧୯ ) ରାହାସ :- ରାସ ପୂର୍ଣମୀ , ଦୋଳ ପୂର୍ଣମୀ, ଜନ୍ମାଷ୍ଟମୀ ରେ ୨୦/୩୦ ଜଣ ପୁରୁଷ ଓ ସ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଙ୍କର ରସ ଲିଳା ବିଷୟରେ ପରିବେଷଣ କରିଥାନ୍ତି । ସଂକିର୍ତନ ର ଅନ୍ୟ ଶୈଳୀ କହିଲେ ଅଚ୍ୟୁକ୍ତି ହେବ ନାହିଁ ।	ଜୁନାଗଡ , ଧର୍ମଗଡ	ଫୋଟୋ ଉପଲବ୍ଧ ନାହିଁ